|
|---|
| 2009 |
| GREEN ELEPHANT SALE | over Museum Oostwijk |
| catalogus | artikel Maria Barnas | veilingposters |
| home Museum Oostwijk | home |
| link |
‘Koekje erbij?’
In 2002 kreeg kunstenaar Jacqueline Heerema de opdracht van de gemeente Vlaardingen om de culturele identiteit en de belevingswereld van de bewoners van de Vlaardingse Oostwijk te visualiseren.
Met de werktitel 'je weet pas waar je bent als je de verhalen kent' zijn bewoners in 2002 door Jacqueline Heerema uitgenodigd verhalen te vertellen over hun wijk. Jacqueline had een werkkamer ingericht in de Vrije Academie, maar veel bewoners nodigden haar thuis uit. Overal werd ze gastvrij ontvangen met koffie en ‘een koekje erbij’ en kwamen de fotoboeken op tafel. Het sociale leven speelt zich hier niet op straat af, maar thuis, op school of in een club. Tijdens het vegen met straatvegers, wandelen met de wijkagent, foto- en kleiworkshops met schoolkinderen, ‘Kleur je huis’ en ‘Zoek het hart van je wijk’ en veel interviews met bewoners thuis werd over de beleving van collectief geheugen, wijkgevoel, betekenis van personen, plaatsen en momenten in de wijk verteld.
Bewoners ervaren een sterke binding, maar dit heeft nooit vorm gekregen. Het concept van Museum Oostwijk biedt die vorm.
Na een jaar voorbereiding wordt de Oostwijk in 2003 een museum. Bewoners beheren de fysieke en narratieve collectie van Museum Oostwijk. In samenwerking met kunstenaars en wetenschappers wordt deze collectie ontsloten.
projecten
Projecten tonen de rijkdom van deze collectie: Oostwijkse Koekjestrommels, Winterfotowedstrijd, Best Bewaarde Schatten, Helden, Meet’ngreets met dierenliefhebbers, scooterfanaten en liefste voorwerpen, de Collect Call voor verzamelaars en het bewonerscuratorenspel Tamtam leggen dwars door de wijk en bestaande conventies heen verrassende verbindingen op basis van gedeelde passies en kwaliteiten.
tools
Voor het museum is gereedschap ontwikkeld. De basis vormt het logo, in de vorm van een schilderijplakkertje. Elk voorwerp kan door iedere bewoner door het gebruik van het ‘plakkertje’ uit de dagelijkse context worden getild en de status van een museumvoorwerp krijgen.
De 2e en 3e laag van de huisstijl vormen de huiselijkheid van behangpatronen gecombineerd met steeds terugkerende witte kaders waarmee onderwerpen vrij worden gemaakt van de omgeving en er ruimte ontstaat voor nieuwe betekenissen. De huisstijl is ontworpen door grafisch vormgevers Marie-Jose Sondeijker en Cunnera Joosten.
De plattegrond van de Oostwijk speelt een belangrijke rol in veel projecten in Museum Oostwijk. Nieuwe virtuele en historische plattegronden laten de ontwikkelingen in de Oostwijk zien.
Voorjaar 2009 wordt met de Green Elephant Sale het materiële en immateriële archief van Museum Oostwijk voor overname aangeboden.
‘ik woon nu in een museum’
DE ARCHEOLOGIE VAN HET HEDEN IN MUSEUM OOSTWIJK
Een andere benadering van cultuur, cultureel erfgoed en culturele identiteit: van woonwijk tot museum, van concept naar collectie
Museum Oostwijk is een kunstproject dat zich sinds 2003 in de Vlaardingse Oostwijk afspeelt. In Museum Oostwijk worden verhalen, voorwerpen, plekken en personen verzameld met als doel ze met elkaar in verbinding te brengen. De rijke collectie van deze sociaal gelaagde en multiculturele wijk wordt onderzocht en in kaart gebracht door kunstenaars en bewoners. Het onderzoeken, selecteren en opnieuw ordenen van de collectie leidt tot een nieuwe kijk op de culturele identiteit en belevingswereld van bewoners. Zo ontstaan er dwars door de wijk en bestaande conventies heen verrassende verbindingen op basis van gedeelde passies en kwaliteiten.
De gemeenschap als museum
In Museum Oostwijk onderzoeken wijkbewoners in samenwerking met kunstenaars en wetenschappers de cultuur van het dagelijks leven vanuit hun persoonlijke beleving. De collectie van het museum blijft bij de bewoners thuis, maar het zichtbaar maken van die collectie gebeurt door projecten ‘in real life’ (irl) en op internet. Mensen nemen er aan deel of nemen zelf het initiatief om de collectie zichtbaar te maken.
werkwijze
De Oostwijk is als werkterrein terrein van onderzoek naar de culturele identiteit en belevingswereld van de bewoners van de Oostwijk van Vlaardingen. Deze benadering vraagt een sterke gelaagdheid: bewoners als deskundige ondeskundige, kunstenaars/wetenschappers als experts en communicatie als verbinding tussen deze twee. Bewoners beheren de fysieke en narratieve collectie van Museum Oostwijk. Projecten die plaatsvinden in de Oostwijk vinden plaats in de context van Museum Oostwijk, en maken de Collectie van de Oostwijk ervaarbaar.
over musea
Musea reflecteren de maatschappij en kunst heeft het vermogen om nieuwe bronnen of andere wijzen van werken toe te passen waarmee vernieuwing gerealiseerd kan worden. Invloed vanuit de kunst kan een meerwaarde leveren ten opzichte van bestaande processen en vernieuwingstrajecten.
Particuliere rariteitenkabinetten vormen vaak de oorsprong van musea en wetenschappelijke verzamelingen. Pas vrij recent zijn musea zich bewust van hun rol en maatschappelijke relevantie.
In dit kunstproject wordt de oorspronkelijke situatie hersteld: het particuliere ‘depot’ (voorwerpen, personen, verhalen, passies, in de meest ruime zin van het woord) en hun maatschappelijke relevantie staan weer centraal. Niet geïsoleerd en uniek, maar in samenspel met alle andere depots van bewoners van de Oostwijk. Samen vormen zij de Collectie en het onderzoeksterrein van Museum Oostwijk.
In een museum worden voorwerpen uit hun dagelijkse context losgemaakt en krijgen een andere betekenis. In een museumzaal of tentoonstelling worden door het samenbrengen van meerdere voorwerpen en verhalen een nieuw, ander en groter verhaal verteld.
In Museum Oostwijk vormt de wijk zelf en de website de fysieke en conceptuele tentoonstellingsruimte.
Terwijl in musea acteurs in ‘living history’ het verleden tot leven proberen te wekken, is Museum Oostwijk een levend museum van de actualiteit, van hedendaagse archeologie en overstijgt daarmee het lokale belang.
transparante wereld
Uit het onderzoek van Jacqueline Heerema in 2005 naar het maatschappelijk, kunstinhoudelijk en wetenschappelijk draagvlak voor Museum Oostwijk is gebleken dat men op elk gebied bezig is greep te krijgen op onze complexe samenleving. Het verlangen naar (culturele) identiteit krijgt vorm in verschillende benaderingen, waarbij de wereld om ons heen wordt opgevat als een stelsel van mentale en fysieke lagen. Historische, culturele en andere lagen beïnvloeden ons ‘zijn’ en functioneren. Begrip en inzicht in deze ‘gelaagde wereld’ vergroot onze mogelijkheden om zelfstandig en waardevol te participeren in onze maatschappij.
Museum Oostwijk verbindt verschillende domeinen in kunst, wetenschap en samenleving en sluit daarmee aan op de tijdgeest.
positionering
Museum Oostwijk is een kunstproject dat zich verhoudt tot ontwikkelingen in de musea (cultureel erfgoed, maatschappelijke relevantie), ontwikkelingen in de wetenschap (de cultuur van het dagelijkse leven als onderzoeksterrein) en het meer populaire verlangen naar culturele identiteit.
Als kunstproject is Museum Oostwijk een conceptuele vrijplaats, vrij van politieke en commerciële belangen, vrij om te reageren op nieuwe ontwikkelingen en verschijnselen binnen de samenleving.
Voor de duidelijkheid: het verlangen naar culturele identiteit kán historisch benaderd worden door het hedendaagse te plaatsen in de context van de geschiedenis, maar Museum Oostwijk is geen historisch museum.
social inclusion
Museum Oostwijk is voor alle bewoners van de Oostwijk, ongeacht leeftijd, geloof of ras. Het uitgangspunt is de cultuur van het dagelijkse leven in de Vlaardingse Oostwijk. In Museum Oostwijk kan het gewone verhevigd en uitvergroot worden of je kunt inzoomen op details. De wijze waarop mensen zichzelf in relatie tot hun omgeving, hun familie, vrienden, buren, de straat, de buurt, de wijk zien, en andersom de invloed van woonomgeving op bewoners, worden in het museum onderwerp voor onderzoek door kunstenaars. Grote en kleine thema’s kunnen in de context van het museum aan bod komen zoals binding of gehechtheid, (orale) geschiedenis of (lokale) gebruiken
De wisselwerking tussen bewoners en professionals werkt inspirerend: waar bewoners vooral bevestiging en herkenning zoeken, kunnen kunstenaars de verwachting kantelen door nieuwe verbindingen te leggen en met hun bijdrage een andere kijk op het bekende realiseren. Andersom voegt de samenwerking tussen ‘amateurs’ (deskundige ondeskundige) en professionals een authentieke en documentaire waarde toe. Er ontstaat en directe dialoog met de samenleving.
Sinds de aanvang van het project Museum Oostwijk in 2003 is de betrokkenheid van bewoners groot: ca. 30% van de 10.000 inwoners heeft in enige vorm bijgedragen aan (deel)projecten. De brede sociale gelaagdheid van de wijk (van burgemeester tot stratenveger), de culturele diversiteit van de verschillende bewonersgroepen, 2 basisscholen, ondernemers en amateurverenigingen, zij allen maken ‘social inclusion’ in de Oostwijk mogelijk. Museum Oostwijk maakt dit zichtbaar en ervaarbaar, ook voor derden buiten de Oostwijk van Vlaardingen.
Externe experts (kunstenaars en wetenschappers) zorgen voor verrassende verdieping en plaatsen de bijdragen in een bredere wetenschappelijke en/of kunstinhoudelijke context. Zij brengen hun kwaliteiten en hedendaagse visie ten aanzien van cultureel erfgoed in.
Veel kunstopdrachten vanuit overheid en instellingen zijn mogelijk omdat budgetten vrij komen bij herstructureringsprojecten. Sloop, renovatie en/of nieuwbouwprojecten vormen regelmatig de aanleiding tot kunstprojecten. Sociaal geëngageerde kunstenaars ontwikkelen projecten waarbij bewoners interactief betrokken worden in veranderingsprocessen in hun leefomgeving.
Volgens deze gangbare opvatting van ‘kunstbudget gekoppeld aan herstructurering’ zou de Oostwijk in Vlaardingen niet in aanmerking komen voor een kunstproject. In de Oostwijk is namelijk niets aan de hand, het is gewoon een prettige woonwijk.
De gemeente Vlaardingen doorbrak in 2002 deze ‘regel’ en selecteerde Jacqueline Heerema voor de opdracht om de culturele identiteit en belevingswereld van de bewoners van de Oostwijk van Vlaardingen te visualiseren. Na een jaar onderzoek resulteerde dit in de start van het museum in 2003.
communicatie
De pers speelt een belangrijke rol in de communicatie over Museum Oostwijk en plaatst het project in een bredere context. In veel kranten, radio en tv is aandacht besteedt aan verschillende projecten. Langlopende series in de krant over Helden of Wat verzamel jij en uitgebreide reportages zoals door IKON radio ‘De andere wereld’, maar ook in vakbladen zoals Museumpeil.
Museum Oostwijk is opgenomen in databases over community art projecten, ondermeer van de Erasmusuniversiteit, het Projectloket Cultuur.
Jacqueline Heerema geeft regelmatig lezingen en gastcolleges over het project, ondermeer voor DEN (Digitaal Erfgoed Nederland), Virtueel Platform, ANMI Summerschool (Amsterdam New Media Institute) over narrativiteit, games en locative media (interactie in of met de omgeving), Archie (Belgie), en de Reinwardt Academie voor Museologie (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten).